.jpg)
Kenan Yıldız
Kimyager
Talk (magnezyum silikat), yumuşak yapısı, nem emici özellikleri ve ciltte kayganlık sağlayan dokusuyla kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde yaygın olarak kullanılan bir bileşendir. Ancak talk mineralleri, doğal olarak asbest mineralleriyle bir arada bulunabilir. Bu durum, özellikle kozmetik ürünlerde kullanılan talkın güvenliği hakkında endişelere yol açmıştır. Asbest ve asbestiform minerallerin sağlık üzerindeki ciddi etkileri dikkate alındığında, talk bazlı ürünlerin riskleri dikkatle değerlendirilmelidir.
Bu yazıda, talkın kozmetik ürünlerdeki kullanımı, asbest ve asbestiform minerallerin varlığı, sağlık üzerindeki etkileri ele alınacaktır.
Talk
Talk serpantin gibi magnezyumlu minerallerin alterasyonundan oluşur. Talk minerali yaprağımsı ya da pullu yapıda agregat olarak bulunur. Açık yeşil renkli, sertliği 1, özgül ağırlığı 2,7, sedef parıltılı olup, ele yağımsı hissi verir. Asitlerden etkilenmez. Kimyasal formülü: Mg6(OH)4Si3O20’dir. Talkın %63’ü SiO2, %32’si MgO’dir [1, 2].
Talkın Kozmetik Ürünlerde Kullanımı
Talk, aşağıdaki ürünlerde sıklıkla kullanılır:
Bebek pudrası: Cilt tahrişini önler ve nemi emer.
Makyaj ürünleri: Pudralar, fondötenler, allıklar ve farların dokusunu iyileştirir, uygulama kolaylığı sağlar.
Vücut pudraları: Terlemeyi kontrol altına alır ve cilde pürüzsüz bir his verir.
Talkın doğal yapısı nedeniyle kozmetik ürünlerdeki performansı yüksek olsa da, mineralin doğal oluşum alanı risk faktörlerini beraberinde getirir.
Asbest İçeren Talk
Asbest, talk yataklarında sıklıkla birlikte bulunan bir grup lifli mineraldir. Bu mineraller (kıyaslama açısından en yaygın olanları krizotil, krokidolit, amozit, tremolit, aktinolit ve antofilit), kansere neden olan kanserojen maddeler arasında sınıflandırılmıştır.
Talkın çıkarıldığı bazı madenlerde, özellikle krizotil asbest mineralleriyle kontaminasyon riski yüksektir. Eğer bu mineraller kozmetik ürünlerde yer alırsa, uzun süreli kullanım ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Asbestiform İçeren Talk
“Asbestiform,” asbest minerallerine benzer lifli bir yapıya sahip mineralleri tanımlar. Bunlar mikroskop altında asbeste benzer şekilde ince, lifli ve parçalanabilir bir yapı gösterir.
Asbestiform mineraller, talkın doğal yapısında yer alabilir ve benzer sağlık risklerini taşır. Ancak, genellikle asbest minerallerine göre daha az tanınır.
Aşağıdaki şekilde piyasadan alınan bir talk pudrasının Vonka Laboratuvarında Phenom-XL SEM-EDX cihazıyla yapılan analiz sonucu gösterilmektedir.
Görüntüye göre talk pudrası içinde astiform liflerin bulunduğu saptanmıştır.
Asbestiform içeren talk Vonka Laboratuvar. Phenom-XL Sem-Edx (Fotoğraf: Kenan Yıldız).
Başka bir talk numunesinde tremolit asbest saptanmıştır.
Talk içinde saptanmış tremolit asbest lifleri (Fotoğraf: Kenan Yıldız).
Bu minerallerin varlığı, özellikle ABD ve Avrupa’da tartışma konusu olmuş ve düzenleyici kurumlar tarafından sıkı incelemeler yapılmasına neden olmuştur.
Sağlık Riskleri
Solunum Sorunları
Talk içeren tozların solunması, solunum yollarında tahrişe yol açabilir. Asbest ve asbestiform mineraller içeren talk, uzun süre solunduğunda ciddi akciğer hastalıklarına neden olabilir. En önemli etken, talk tozunun uzun süre solunması sonucunda bir çeşit pnömokonyoz olan talkosise yol açar [3].
Kanser Riski
Mezotelyoma: Asbest içeren talk ürünlerinin kullanımı, özellikle mezotelyoma adı verilen nadir bir kanser türüyle ilişkilendirilmiştir.
Yumurtalık Kanseri: Bazı çalışmalar, asbest içeren talk bazlı bebek pudralarının genital bölgede kullanımının yumurtalık kanseri riskini artırabileceğini öne sürmüştür.
Akciğer Kanseri: Uzun süreli asbest tozuna maruz kalmak, akciğer kanseri riskini artırabilir. Asbestiform içeren talklarla ilgili çalışmalar arttırılmalıdır.
Cilt Reaksiyonları
Talk, asbest içermese bile, hassas ciltlerde tahrişe ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Düzenlemeler ve Kontroller
Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA): Talk bazlı kozmetik ürünlerin asbestten arındırılması konusunda sıkı kontroller uygulamaktadır. Ancak, düzenlemeler gönüllü olduğu için tüm üreticiler aynı standartlara uymayabilir.
Avrupa Birliği (AB): Kozmetik ürünlerde kullanılan talkın asbestten tamamen arındırılmış olması zorunludur.
Türkiye: Türkiye’de talk içeren ürünlere yönelik standartlar, uluslararası düzenlemelerle uyumludur, ancak uygulamada denetim eksiklikleri görülebilir.
Sonuç
Talk, kozmetik endüstrisinde önemli bir yere sahip olmakla birlikte, asbest ve asbestiform minerallerin varlığı ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Düzenleyici kurumların bu konuda daha sıkı denetimler uygulaması ve tüketicilerin bilinçli tercih yapması önemlidir. Talk içeren ürünlerin yerine güvenli alternatiflerin kullanılması, hem kullanıcı sağlığını koruyacak hem de uzun vadeli riskleri en aza indirecektir.
Kaynaklar
[1] Eşref Atabey. 2017. Mineral Dusts and Health. 296p. Lambert Academic Publishing. ISBN:
978-622-2-07140-6. Düsseldorf-Germany.
[2] Eşref Atabey. 2009. Türkiye’de Asbest, Eriyonit, Kuvars ve Diğer Mineral Tozları ve Etkileri.
Ankara: MTA Yerbilimleri ve Kültür Serisi: 6, 191s. ISBN:978-605-4075-44-7.
[3] Y. İzzettin Barış ve Eşref Atabey. 2009. Türkiye’de Mesleksel ve Çevresel Hastalıklar,
Köseleciler 1933, Bursa: Magic Digital Center. 221s.
Comments